1. Tại sao bà bầu thường bị táo bón?
Táo bón có thể xảy ra trong bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, trong đó hơn 80% bà bầu bị táo bón 3 tháng cuối. Sự thiếu hiểu biết về căn bệnh táo bón ở bà bầu, đặc biệt là nguyên nhân gây bệnh có thể dẫn đến việc điều trị sai, làm bệnh thêm trầm trọng. Hãy cùng tìm hiểu một vài nguyên nhân táo bón ở bà bầu:
1.1. Tăng hormone Progesterone
Hormone này trong thai kỳ được cơ thể mẹ tiết ra để sử dụng nhiều hơn, nó cũng đồng thời khiến cơ bắp thư giãn, hoạt động co bóp của ruột kém đi. Vì thế, ruột di chuyển chậm khiến tiêu hóa chậm hơn, sự hấp thu nước vẫn xảy ra khiến táo bón thường xuất hiện.
1.2. Chèn ép dây thần kinh và tĩnh mạch vùng chậu
Sự phát triển của thai nhi ngày càng lớn là nguyên nhân chèn ép lên các dây thần kinh và tĩnh mạch vùng chậu. Không gian đường tiêu hóa cũng bị ảnh hưởng, vì thế mà khả năng tiêu hóa, thức ăn di chuyển trong ruột cũng chậm hơn. Do đó trong 3 tháng cuối thai kỳ, khi thai nhi phát triển với kích thước lớn nhất thì các áp lực mà ruột, mạch máu, dây thần kinh phải chịu sẽ càng lớn.
1.3. Lười vận động
Càng vào cuối thai kỳ, khi kích thước bụng lớn và nặng, việc di chuyển trở nên khó khăn hơn. Vì thế mà nhiều mẹ bầu cũng lười di chuyển hơn, đây cũng là một phần nguyên nhân dẫn đến chứng táo bón.
1.4. Thói quen tiểu tiện không lành mạnh
Nhiều thai phụ có thói quen nhịn đi vệ sinh, khi cơn buồn qua đi cũng không đi vệ sinh sau đó trong thời gian dài. Vì thế mẹ dễ bị táo bón.
1.5. Ăn uống quá nhiều
Thai phụ thường cần ăn uống nhiều hơn để đảm bảo dinh dưỡng nuôi cả mẹ lẫn bé, song việc này có thể khiến cơ thể không kịp hấp thu và tiêu hóa. Thức ăn đọng lại là nguyên nhân dẫn đến táo bón.
1.6. Nạp nhiều canxi và sắt
Canxi và sắt là hai dưỡng chất quan trọng với sự phát triển của thai nhi, vì thế thường mẹ bầu cũng bổ sung nhiều hơn trong thai kỳ. Việc nạp quá nhiều hai nguyên tố vi lượng này cũng sẽ dẫn đến chứng táo bón.
2. Ảnh hưởng của táo bón đối với mẹ bầu
Táo bón ở bà bầu có thể chưa tới mức nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên, vấn đề tiêu hóa này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống và sinh hoạt của mẹ, làm tăng nguy cơ sảy thai, đẻ non, suy dinh dưỡng,… nên cần điều trị khắc phục sớm.
Khi bị táo bón, áp lực nặng nề tại hệ thống đường ruột, trực tràng nằm gần vị trí thai nhi sẽ làm tăng cảm giác nặng nề của người mẹ. Táo bón cũng làm thai phụ chán ăn, rối loạn tiêu hóa, làm tăng cảm giác buồn nôn, ăn nhiều mà không đi ngoài được càng khiến lượng chất thải tích trữ ở trực tràng nhiều hơn. Các bác sĩ đã ghi nhận những hậu quả thai phụ có thể đối mặt nếu bị táo bón nặng trong thai kỳ:
- Phụ nữ mang thai bị thiếu hụt chất dinh dưỡng: Khi gặp phải chứng táo bón khi mang thai, bà bầu thường có cảm giác đầy bụng, buồn nôn và thấy khó chịu do các chất thải và khí không được tống ra ngoài. Điều này gây nên tâm lý ngại ăn và ăn không ngon ở phụ nữ mang thai, việc ăn uống không điều độ như vậy sẽ khiến bà bầu bị thiếu hụt dinh dưỡng, đây cũng trở thành nguyên nhân có thể gây suy dưỡng cho thai nhi.
- Nguy cơ sảy thai: Việc bị táo bón khi mang thai, trong lúc đi vệ sinh các mẹ phải dùng sức rất nhiều để rặn với mục đích tống phân ra ngoài, điều này làm tăng nguy cơ sảy thai lên rất nhiều.
- Táo bón lâu ngày chính là nguyên nhân dẫn đến bệnh trĩ, ngoài ra còn có thể là viêm đại tràng, ung thư đại tràng.
- Gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của mẹ và em bé. Khi bị táo bón, các chất độc như phenol, amoniac, indol…sẽ bị tích tụ lâu trong ruột, hấp thụ lại vào máu gây nhiễm độc mãn tính ảnh hưởng rất nhiều tới sự phát triển bình thường của thai nhi trong bụng mẹ.
Nhiều bà bầu bị táo bón trong 3 tháng cuối thai kỳ sau khi sinh nở biến chứng thành trĩ ngoại/nội, nứt kẽ hậu môn, sa trực tràng,… Những biến chứng này làm suy giảm chất lượng cuộc sống, gây đau, đại tiện ra máu, viêm nhiễm hậu môn,… Đây đều là những hệ lụy của táo bón gây ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của thai phụ và em bé.
3. Cách phòng tránh táo bón ở mẹ bầu
Chứng táo bón ở mẹ bầu nếu khắc phục tốt bằng các biện pháp đơn giản tại nhà sau sẽ không còn là mối đe dọa đến sức khỏe của mẹ và bé.
3.1. Ăn nhiều chất xơ hơn
Chế độ ăn uống chứa lượng chất xơ cao sẽ giúp mẹ bầu giảm tình trạng táo bón bởi chất xơ giúp cơ thể hấp thu nước nhiều hơn, phân được làm mềm và tốc độ chuyển hóa, thải bỏ các chất thải cũng diễn ra nhanh hơn.
Nguồn thực phẩm chứa lượng lớn chất xơ tốt cho mẹ bầu bao gồm: ngũ cốc nguyên hạt, bánh mì làm từ ngũ cốc nguyên hạt, bánh quy giòn, rau củ, trái cây sấy khô,…Hãy theo dõi bản thân đã nạp đủ lượng chất xơ cần thiết chưa bằng cách quan sát chất phân thải ra có đều đặn, lớn và mềm hay không.
3.2. Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày
Khi bị táo bón 3 tháng cuối, bà bầu nên chia bữa ăn thành 5 – 6 bữa nhỏ dùng trong ngày thay vì ăn 3 bữa lớn. Bằng cách này giúp lượng thức ăn được tiêu hóa nhanh mà không phải co thắt quá mức. Thói quen ăn quá nhiều, hoặc ăn quá nhanh, khoảng cách giữa các bữa ăn gần nhau sẽ tạo khó khăn cho quá trình tiêu hóa, lượng thức ăn không được xử lý nhiễm sẽ khiến ruột của bạn khó hấp thu.
3.3. Uống nhiều nước
Lười uống nước là tình trạng của rất nhiều người, trong đó có nhiều bà bầu và nó ảnh hưởng lớn đến hoạt động của hệ tiêu hóa. Uống nhiều nước giúp điều hòa hệ tiêu hóa, làm tăng nhu động ruột và đồng thời làm mềm các chất thải. Trung bình bà bầu nên uống khoảng 2,5L nước mỗi ngày. Uống một cốc nước ấm vào buổi sáng sau khi thức dậy và đồng thời nên uống ly nước trước khi đi ngủ.
3.4. Đi vệ sinh vào buổi sáng
Với những bà bầu bị táo bón 3 tháng cuối, do ảnh hưởng của rối loạn nội tiết tố mà thời gian đi ngoài rất thất thường. Tuy nhiên bà bầu nên tập thói quen đi vệ sinh vào buổi sáng. Duy trì thói quen này thường xuyên thì cơ thể bà bầu sẽ đào thải được độc tố tố, từ đó giúp giảm tình trạng táo bón. Cảm giác nặng nề, khó chịu ở bụng cũng được cải thiện tốt hơn.
3.5. Vận động đúng cách và đều đặn
Mặc dù trong 3 tháng cuối, những hoạt động của bà bầu rất hạn chế nhưng không vì thế mà bạn chỉ nằm hoặc ngồi một chỗ. Bằng những hoạt động đơn giản như đi bộ, hoặc bơi lội thư giãn sẽ giúp mẹ giảm táo bón. Trung bình mỗi ngày chỉ cần 15 phút tập luyện sẽ đảm bảo điều kiện sức khỏe tốt nhất cho bà bầu trước khi sinh.
3.6. Massage vùng bụng
Để điều trị táo bón khi mang thai 3 tháng cuối, bà bầu nên thực hiện các thao tác massage vùng bụng đơn giản. Với thao tác này, không chỉ giúp kích thích hoạt động của đường ruột mà còn giúp điều trị táo bón hiệu quả. Massage sẽ giúp bà bầu dễ dàng đi ngoài, đồng thời giảm các cơn đau nhức ở vùng bụng do táo bón gây ra.
Để thực hiện , trước tiên bạn đặt nhẹ bàn tay dưới vùng xương ức. Dùng đầu các ngón tay, bàn tay nhẹ nhàng vuốt xuống dưới bụng dưới và cử động theo chiều kim đồng hồ. Sau đó tiếp tục lắp lại động tác trong 3 – 5 phút. Bà bầu nên thực hiện thao tác này mỗi ngày nhiều lần khi nằm nghỉ ngơi sẽ giúp điều trị táo bón tốt.
3.7. Thay đổi cách bổ sung sắt
Một số mẹ bầu thường bị táo bón, nóng ngực trong quá trình sử dụng viên sắt. Để hạn chế điều này, mẹ bầu hãy lựa chọn dùng các viên sắt có nguồn gốc hữu cơ như fumarat, sắt gluconat. Các loại thuốc sắt này sẽ được cơ thể hấp thu tốt hơn sắt vô cơ và cũng ít gây nên những kích ứng trên dạ dày và ruột hơn.
Các mẹ bầu tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc để điều trị hiện tượng táo bón. Trong quá trình mang thai, khi mẹ bầu sử dụng thuốc không chỉ ảnh hưởng tới cơ thể của mẹ mà còn tác động đến cả thai nhi. Vậy nên để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, việc dùng thuốc cần phải có sự chỉ định chính xác từ bác sĩ.
4. Mẹ bầu có nên sử dụng các loại thuốc nhuận tràng khi mang thai?
Nếu như tình trạng táo bón chưa đến mức nghiêm trọng, chỉ gây đau đớn cho mẹ bầu khi đi ngoài thì không phải sử dụng thuốc. Chỉ những trường hợp thật sự cần thiết mới cần sử dụng thuốc uống nhuận tràng. Do nhóm thuốc này sẽ gây tăng nhu động ruột, ở những bà bầu có đường ruột nhạy cảm, hay bị rối loạn tiêu hóa dễ bị mệt mỏi sau khi dùng thuốc. Nhóm thuốc nhuận tràng được chỉ định cho những trường hợp sau:
- Tình trạng táo bón kéo dài: Nếu như những phương pháp chăm sóc, uống nhiều nước không đáp ứng kết quả điều trị táo bón thì việc sử dụng thuốc là điều tất yếu. Thuốc nhuận tràng giúp người bệnh đi ngoài dễ dàng, đồng thời từ đó giúp phòng ngừa biến chứng suy nhược do táo bón gây ra.
- Phòng ngừa bệnh trĩ: Nếu như tình trạng táo bón tiến triển nặng, có thể ảnh hưởng gây tắc nghẽn tĩnh mạch ở hậu môn – trực tràng bị thì cần sử dụng nhóm thuốc nhuận tràng để điều trị. Ngoài ra nếu như người bệnh bị đau, ngứa và khó chịu ở hậu môn do táo bón gây viêm nhiễm thì cũng có thể cân nhắc sử dụng loại thuốc này.
- Phòng ngừa nứt hậu môn: Sử dụng thuốc nhuận tràng để làm mềm phân, giúp việc đi ngoài dễ dàng hơn, ít gây đau đớn khi vùng hậu môn có vết rách. Nếu như không sử dụng thuốc, mỗi lần đi ngoài thai phụ sẽ cảm giác ám ảnh bởi cơn đau đớn và gây chảy máu nghiêm trọng ở vùng hậu môn.
Bà bầu bị táo bón 3 tháng cuối là một hiện tượng sinh lý không quá nghiêm trọng. Hầu hết mẹ bầu sẽ phải trải qua cảm giác này khi mang thai, sau khi em bé chào đời thì triệu chứng sẽ dần biến mất. Vì thế thai phụ nên xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, kết hợp rèn luyện thể chất, uống nhiều nước trong suốt quá trình mang thai để có một thai kỳ khỏe mạnh.
